ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΤΟΥ ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟΥ - ΗΛΕΚΤΡΟΠΛΗΞΙΑ
να συμβάλλουν στην ελαχιστοποίηση των κινδύνων που απειλούν τις συσκευές, τα περιουσιακά στοιχεία,
αλλά προπάντων τους ανθρώπους. Οι κίνδυνοι που έχουν να κάνουν με συσκευές και περιουσιακά στοιχεία
σχετίζονται με εκρήξεις και πυρκαγιές, ενώ η κίνδυνοι για το προσωπικό σχετίζονται με την ηλεκτροπληξία.
Πιο κάτω θα ασχοληθούμε κυρίως με τον τελευταίο κίνδυνο, τα ρεύματα δια του σώματος. Αυτός είναι και ο
κίνδυνος που εμφανίζεται πιο συχνά και αποτελεί τη βάση για τα μέτρα προστασίας κατά της
ηλεκτροπληξίας. Οι κανονισμοί και η κατασκευή των εγκαταστάσεων και συσκευών επηρεάζονται στο
μεγαλύτερο μέρος τους από τη θεώρηση του παραπάνω κινδύνου της ηλεκτροπληξίας
Κίνδυνοι σε συσκευές και περιουσιακά στοιχεία
Οι σημαντικότεροι κίνδυνοι που αφορούν στις συσκευές είναι:
- Καταπόνηση από δυνάμεις σε βραχυκυκλώματα.
- Οι εκρήξεις σε ατμόσφαιρα εκρηκτικών μιγμάτων λόγω σπινθήρων, π.χ. σε περιβάλλον
με ατμούς βενζίνης.
Η πυρκαγιά που προκαλείται από ηλεκτρικό τόξο σε βραχυκυκλώματα ή και στην ομαλή
λειτουργία.
- Η πυρκαγιά λόγω κατεστραμμένης μόνωσης. Πυρκαγιά προκαλείται π.χ. όταν δεν μπορεί να
απαχθεί επαρκώς η θερμότητα Joule από απώλειες λόγω υψηλού ρεύματος ή λόγω διάσπασης σε
υψηλή τάση.
- Η πυρκαγιά ή έκρηξη λόγω υπερυψωμένης θερμοκρασίας λειτουργίας (λαμπτήρες, φούρνοι).
- Η ηλεκτροχημική διάβρωση στο συνεχές ρεύμα.
2.3 Κίνδυνοι στα άτομα
Οι σημαντικότεροι κίνδυνοι που αφορούν στα άτομα είναι δύο:
- Εγκαύματα στο σώμα λόγω επίδρασης του ηλεκτρικού τόξου. Αυτό εμφανίζεται συνήθως σε
ατυχήματα με εγκαταστάσεις ισχύος υψηλής τάσης.
- Επικίνδυνα ρεύματα που ρέουν μέσα από το ανθρώπινο σώμα. Αυτά μπορούν να προκαλέσουν
σοβαρές βλάβες, ακόμα και το θάνατο.
Ηλεκτροπληξία - Ορισμός
Ηλεκτροπληξία είναι η διαρροή ηλεκτρικού ρεύματος μέσα από το σώμα και συμβαίνει όταν αυτό γίνεται
μέρος ενός ηλεκτρικού κυκλώματος με τάση ικανή να προκαλέσει ροή του ρεύματος.Κατηγορίες Ηλεκτρικών ατυχημάτων
Μπορούμε να κατατάξουμε τα ηλεκτρικά ατυχήματα σε τρεις (3) κατηγορίες:
1. Ηλεκτρικά ατυχήματα λόγω άμεσης επίδρασης του ηλεκτρικού ρεύματος στο ανθρώπινο σώμα.
2. Έμμεση επαφή και πρόκληση εγκαυμάτων εξαιτίας μεγάλης ελκυόμενης θερμικής ενέργειας από
ηλεκτρικό τόξο.
3. Δευτερεύοντα ατυχήματα από ασθενή συνήθως ηλεκτρικά ρεύματα που μπορούν να προκαλέσουν
π.χ. πτώση ή ολίσθηση λόγω πανικού.
Όπως φαίνεται και στον πίνακα 1 τα ατυχήματα από ηλεκτροπληξία κατέχουν περίοπτη θέση στην κατάταξη
των θανατηφόρων εργατικών ατυχημάτων.
Τύπος ατυχήματος (αιτία) Θανατηφόρα ατυχήματα Ποσοστό (%)
Πτώσεις 301 40,2
Ηλεκτροπληξία 129 17,2
Μηχανήματα 126 16,8
Παθολογικά αίτια 70 9,4
Τροχαία 45 6,0
Εκρήξεις 39 5,2
Λοιπά 22 2,9
Εισπνοή αερίων 16 2,1
Σύνολο 748 100,0
Πίνακας 1. Θανατηφόρα εργατικά ατυχήματα σύμφωνα με τον τύπο του ατυχήματος για τα χρόνια
1987-1994Ηλεκτροπληξία – πότε μπορεί να συμβεί:
Παρά το γεγονός ότι η τάση καθορίζει πότε η αντίσταση του ανθρώπινου σώματος θα υπερκερασθεί, ο
βασικός συντελεστής που προκαλεί ζημία, είναι η ποσότητα του ρεύματος που θα μας διαπεράσει.
Για να συμβεί το ηλεκτρικό ατύχημα, δεν είναι απαραίτητη η επαφή (άμεση ή έμμεση) με ηλεκτρισμένο σώμα
ή κάποιο δίκτυο. Σε κάποιες περιπτώσεις αρκεί η προσέγγιση του ανθρώπινου σώματος σε ένα ισχυρό
ηλεκτρομαγνητικό πεδίο.
Το ηλεκτρικό ρεύμα είναι δυνατό να βρεθεί έξω από τα δίκτυα μεταφοράς, διανομής ή τα κυκλώματα
εσωτερικών ηλεκτρικών εγκαταστάσεων και συσκευών. Αυτό μπορεί να είναι αποτέλεσμα σοβαρής φθοράς
ή βλάβης, προσκρούσεων, πτώσεων στοιχείων, καταπονήσεων από κραδασμούς ή υπερφορτίσεις, νερό ή
υψηλή υγρασία, κονιορτούς, πολύ υψηλές θερμοκρασίες, άστοχες πράξεις ή ελλιπή συντήρηση.
Μέσα προκλησης ηλεκτροπληξίας
Η ηλεκτροπληξία μπορεί να προκληθεί με τους παρακάτω τρόπους Επαφή με το ενεργοποιημένο αγωγό (ακροδέκτη).Επαφή με φθαρμένο (λόγω φυσιολογικής φθοράς μόνωσης του ή χτυπημένο) καλώδιο που είναι
ενεργοποιημένο.Επαφή με ηλεκτρικό μηχανισμό που έχει βλάβη με αποτέλεσμα τη δημιουργία βραχυκυκλώματος.Εκφόρτιση στατικού ηλεκτρισμού.Επαφή με ενεργοποιημένο αγωγό
Η επαφή με ενεργοποιημένους αγωγούς αποτελεί σοβαρή αιτία ηλεκτροπληξίας. Αναλυτικότερα ατυχήματα
μπορεί να προκληθούν από επαφή με:
o ρευματολήπτες
o εναέριες γραμμές μεταφοράς ρεύματος μέσα σε βιομηχανικούς χώρους.
o ηλεκτρικά οχήματα.
o μονάδες μετασχηματιστών υψηλής τάσης.
o ηλεκτρικό σύστημα που έχει απομονωθεί για επισκευή ή συντήρηση και τίθεται σε λειτουργία κατά
λάθος από μη αρμόδιο άτομο.
o πυκνωτή σε απενεργοποιημένο σύστημα, όταν αυτός δεν έχει γειωθεί.Επαφή με ενεργοποιημένο, φθαρμένο (λόγω φυσιολογικής φθοράς) καλώδιο
Τα φθαρμένα καλώδια αποτελούν συχνή αιτία ατυχημάτων. Οι παράγοντες που προκαλούν τη φθορά
της μόνωσης των καλωδίων είναι: Υπερθέρμανση - Η ροή ρεύματος πάντα ανεβάζει τη θερμοκρασία και ακόμη σε συμβατές
θερμοκρασίες δημιουργείται σταδιακή φθορά και αποσύνθεση ορισμένων πολυμερών. Υγρασία περιβάλλοντος - Η υγρασία δημιουργεί διαδρόμους για το ρεύμα και η προκαλούμενη φθορά
εξαρτάται από την απορροφητικότητα και την υφή (πορώδη) του υλικού της μόνωσης.Οξείδωση - Η παρουσία οξυγόνου, όζοντος και άλλων οξειδωτικών στην ατμόσφαιρα δημιουργούν
αδυνάτισμα της μόνωσης κυρίως σε περιοχές που λειτουργούν περιστρεφόμενα ηλεκτρικά μηχανήματα
(ρότορες, γεννήτριες).Ακτινοβολία - Η υπεριώδης ακτινοβολία καθώς και η ραδιενέργεια επηρεάζουν την ικανότητα των
μονωτικών και κυρίως των πολυμερισμένων πλαστικών. Επίσης η ηλιακή ακτινοβολία επιδρά στα
πολυμερή, στα βυνιλικά, στο φυσικό και συνθετικό λάστιχο με την παραγωγή υδροχλωρίου που
ενεργοποιείται σε υδροχλωρικό οξύ και φθείρει τις μονώσεις. Χημικά - Η μη συμβατότητα των μονωτικών με οξέα, λιπαντικά άλατα και μερικά άλλα ενεργά υλικά,
μπορεί να τα διασπάσει χημικά. Υψηλές τάσεις - Οι υψηλές τάσεις μπορεί να δημιουργήσουν σπινθήρες ή το φαινόμενο της κορώνας
δημιουργώντας τρύπες στα μονωτικά υλικά και αδυνατίζοντας την αντίστασή τους. Μηχανικές φθορές - Η τοποθέτηση και χρήση ρευματοληπτών (φις) ή ρευματοδοτών (πρίζες), είναι ο
πλέον κοινός λόγος μηχανικής φθοράς μονωτικού, εκτός αν γίνεται με προσοχή.Βιολογικοί παράγοντες - Μερικά μονωτικά είναι θρεπτικά για ζώντες οργανισμούς, όπως αρουραίοι,
άλλα τρωκτικά, έντομα που τρώνε οργανικά υλικά μονώσεων κόβοντας ή αδυνατίζοντάς τα.
Τριψίματα, σπασίματα, κοψίματα, τσακίσματα, του καλωδίου είναι οι συνηθέστερες αιτίες φθοράς (του
καλύμματος) της μόνωσης.Επαφή με ηλεκτρικό μηχανισμό - Δημιουργία βραχυκυκλώματος
Τα βραχυκυκλώματα αποτελούν συνηθισμένη αιτία ατυχημάτων. Μπορούν δε να προκληθούν από:Επαφή με κομμένη γραμμή παροχής ρεύματος. Επαφή με φορητά εργαλεία που έχει φθαρεί η εσωτερική τους καλωδίωση ή δε φέρουν γείωση.Εκφόρτιση στατικού ηλεκτρισμού
Τα στατικά φορτία υπό συνθήκες μπορούν να προκαλέσουν ατυχήματα. Σχετικές περιπτώσεις συναντώνται
σε: Φυσικά φαινόμενα, όπως ο κεραυνός, όπου έχουμε μία φυσική εκφόρτιση στατικού ηλεκτρισμού
πολύ υψηλής τάσης και έντασης ηλεκτρικού ρεύματος. Ο κεραυνός ακολουθεί τη διαδρομή με την
μικρότερη αντίσταση προς τη γη.
Ενέργειες σε περίπτωση ηλεκτροπληξίας
Η αντιμετώπιση μιας ηλεκτροπληξίας απαιτεί ψυχραιμία και συντονισμό. Οι ενέργειες σε βήματα που πρέπει
να ακολουθηθούν είναι:
1. ΚΑΤΕΒΑΣΕ ΤΟ ΓΕΝΙΚΟ ΔΙΑΚΟΠΤΗ.
2. ΑΠΟΜΑΚΡΥΝΕ ΤΟΝ ΠΑΘΟΝΤΑ ΑΠΟ ΤΟ ΡΕΥΜΑ.
3. ΚΑΝΕ ΤΕΧΝΙΤΗ ΑΝΑΠΝΟΗ ΚΑΙ ΜΑΣΑΖ ΚΑΡΔΙΑΣ
4. ΤΗΛΕΦΩΝΗΣΕ ΤΑΥΤΟΧΡΟΝΑ ΣΤΙΣ ΠΡΩΤΕΣ ΒΟΗΘΕΙΕΣ (166) ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΑΜΕΣΗ ΕΠΕΜΒΑΣΗ
(100)
5. ΣΥΝΕΧΙΣΕ ΤΗΝ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ ΔΙΑΣΩΣΕΩΣ (ΤΕΧΝΗΤΗ ΑΝΑΠΝΟΗ) ΜΕΧΡΙ ΝΑ ΑΝΑΛΑΒΕΙ Ο
ΑΡΜΟΔΙΟΣ ΓΙΑΤΡΟΣ ΔΗΜ. ΝΑ ΣΥΝΕΧΙΣΤΕΙ Η ΤΕΧΝΗΤΗ ΑΝΑΠΝΟΗ ΚΑΙ ΜΕΣΑ ΣΤΟ
ΑΣΘΕΝΟΦΟΡΟ.
Προληπτικά
1. ΜΑΘΕ ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ Ο ΓΕΝΙΚΟΣ ΔΙΑΚΟΠΤΗΣ
2. ΜΑΘΕ ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ ΤΟ ΚΟΝΤΙΝΟΤΕΡΟ ΤΗΛΕΦΩΝΟ ΚΑΙ ΓΝΩΡΙΖΕ ΑΠΟ ΜΝΗΜΗΣ ΤΑ
ΤΗΛΕΦΩΝΑ ΠΡΩΤΗΣ ΑΝΑΓΚΗΣ.
3. ΠΡΩΤΕΣ ΒΟΗΘΕΙΕΣ; 150, 166
4. ΑΜΕΣΗ ΔΡΑΣΗ; 100
5. ΜΑΘΕ ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΟΝΤΑΙ ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ ΚΑΙ ΠΥΡΟΣΒΕΣΤΗΡΑΣ
6. ΠΥΡΟΣΒΕΣΤΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ; 199
7. ΜΗΝ ΚΑΝΕΙΣ ΧΕΙΡΙΣΜΟΥΣ ΠΡΙΝ ΕΝΤΟΠΙΣΕΙΣ ΠΟΙΟΙ ΑΓΩΓΟΙ ΕΙΝΑΙ ΥΠΟ ΤΑΣΗ
Κανόνες ασφάλειας για την αποφυγή ηλεκτροπληξίας
Παρακάτω δίνονται ορισμένοι βασικοί κανόνες ασφάλειας για την προστασία από ηλεκτροπληξία. Τονίζεται
ότι οι απλοί κανόνες πρέπει να εφαρμόζονται πιστά για την προστασία της δικής σας ζωής. Δεν είναι λίγες οι
περιπτώσεις που έμπειροι τεχνίτες έχασαν τη ζωή τους από ηλεκτροπληξία γιατί αγνόησαν κάποιο βασικό
κανόνα.
Ο κυριότερος κανόνας προσωπικής ασφάλειας είναι να σκέφτεστε πρώτα πριν κάνετε κάτι. Συνηθίστε να
μελετάτε το πρόβλημα προσεκτικά, τις ενέργειες που θα κάνετε, τη χρήση εργαλείων οργάνων μηχανών που
απαιτούνται πριν ενεργήσετε. Μην αφήνετε τον εαυτό σας να αφαιρείται από την εργασία που κάνετε και μην
ενοχλείτε άσκοπα τους συναδέλφους που δουλεύουν δίπλα σε σας. Χώρος όπου υπάρχει ηλεκτρισμός και
κινούμενα μέρη μηχανών δεν είναι κατάλληλοι για αστεία.
Βεβαιωθείτε για την κατάσταση των συσκευών που χρησιμοποιείτε και τους κινδύνους που μπορεί να
εμφανιστούν ΠΡΙΝ ΕΡΓΑΣΤΕΙΤΕ ΜΕ ΑΥΤΕΣ. Πολλά άτομα έχασαν τη ζωή τους από όπλα που υποτίθεται
ότι ήταν άδεια ή από ηλεκτρικά κυκλώματα που υποτίθεται ότι ήταν ‘νεκρά’.
ΠΟΤΕ μην εμπιστεύεστε τη ζωή σας αποκλειστικά σε συσκευές όπως αυτόματοι, ασφάλειες, ρελέ θερμικά
κλπ. Συσκευές σαν αυτές είναι μηχανικά συστήματα και υπάρχει πάντα πιθανότητα να μην ενεργοποιηθούν.
ΠΟΤΕ μη διακόπτετε τη γείωση μιας συσκευής. Η συσκευή θα γίνει επικίνδυνη για τη ζωή σας.
Να εργάζεστε πάντοτε με τάξη. Μια μάζα καλωδίων με πολλές συνδέσεις, εργαλεία πεταμένα δεξιά και
αριστερά οδηγούν σε επιπόλαια σκέψη, ενέργειες χωρίς προηγούμενη μελέτη τους και γενικά σε ατυχήματα.
Κάντε τις συνδέσεις σας χρησιμοποιώντας κατάλληλα, από άποψη μήκους, καλώδια, αποφύγετε να έχετε
γυμνούς συνδέσμους, υπό τάση.
ΠΟΤΕ μη δουλεύετε σε υγρά πατώματα όταν έρχεστε σε επαφή με ηλεκτρικά κυκλώματα.
ΠΟΤΕ μη δουλεύετε μόνοι σας. Πάντα να υπάρχει κάποιο άλλο άτομο δίπλα σας να διακόψει την παροχή αν
χρειαστεί.
Αποφεύγετε να πιάνετε κυκλώματα με τα δύο σας χέρια. Το ρεύμα όταν διέρχεται από το ένα χέρι στο άλλο,
διασχίζει την καρδιά σας, γεγονός που κάνει πιο επικίνδυνο ένα σοκ.
ΜΗ ΜΙΛΑΤΕ όταν δουλεύετε σε κύκλωμα υπό τάση ή μην απευθύνετε το λόγο σε συνάδελφό σας που
εργάζεται υπό τάση. Για το λίγο χρόνο που τα κυκλώματά σας είναι υπό τάση και κάνετε μετρήσεις,
απαιτείται η μέγιστη συγκέντρωση και προσοχή.
Αποφύγετε τις απότομες κινήσεις, σπρωξίματα κλπ. στους χώρους του εργαστηρίου. Κάποιος μπορεί από
σπρώξιμο να αγγίξει κάποια σύνδεση και να δεχτεί σοκ.
ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΗΛΕΚΤΡΟΠΛΗΞΙΑΣ
Μέθοδοι προστασίας
Το άρθρο 8 των Κανονισμών Εσωτερικών Ηλεκτρικών Εγκαταστάσεων (ΚΕΗΕ) προσδιορίζει τα πιο κάτω:
α) Μία εγκατάσταση θεωρείται ασφαλής για ανθρώπους, όταν η τάση λειτουργίας δεν υπερβαίνει τα 50 V
στο συνεχές ή εναλλασσόμενο ρεύμα (ενεργός τιμή).
Για τάση λειτουργίας πάνω από 50 V, πρέπει να αποκλείεται η τυχαία επαφή με τα υπό τάση μέρη και,
επιπρόσθετα, να ικανοποιείται μία τουλάχιστον από τις πιο κάτω συνθήκες:
β) Το ρεύμα δια μέσου του ανθρώπινου σώματος στην περίπτωση ατυχήματος να μην υπερβαίνει τα 0,5
mA (ενεργός τιμή). Αυτό όταν πρόκειται για συνεχές και εναλλασσόμενο ρεύμα μέχρι 60 Hz.
γ) Η τάση επαφής να μην υπερβαίνει τα 50 V.
δ) Τάση επαφής πάνω από 50 V να μη μπορεί να διατηρηθεί για χρόνους μεγαλύτερους των 5 sec, π.χ. η
τάση των 220V.
Τα μέτρα προστασίας που ικανοποιούν τις πιο πάνω συνθήκες είναι γενικά, κατά το άρθρο 10 των ΚΕΗΕ, τα
πιο κάτω:
- χαμηλή τάση λειτουργίας (<50 V), υποβιβασμένη τάση,
- διπλή μόνωση,
- περίφραξη ή περίβλημα στα κυκλώματα,
- εγκατάσταση σε μονωμένο δάπεδο,
- γαλβανική απομόνωση,
- ουδετέρωση,
- γείωση μέσω διακόπτη διαφυγής τάσης,
- χρήση διακόπτη διαφυγής ρεύματος.
Μπορεί να γίνει συνδυασμός των παραπάνω σε ορισμένες περιπτώσεις. Η επιλογή της μεθόδου
προστασίας στις εσωτερικές ηλεκτρικές εγκαταστάσεις γίνεται από το διανομέα ηλεκτρικής ενέργειας, τη
ΔΕΗ, εκτός αν οι ΚΕΗΕ απαιτούν μία συγκεκριμένη μέθοδο.
ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ..
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου