Δρ. Νίκος Βασιλάκος: Ένας νέος «οδικός χάρτης» για τον ενεργειακό τομέα της χώρας

Ένας νέος «οδικός χάρτης» για τον ενεργειακό τομέα της χώρας

Το πλαίσιο δράσης της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας στον τομέα του ηλεκτρισμού το 2012 - 2013

Δρ. Νίκος Βασιλάκος

Πρόεδρος Ρ.Α.Ε.

Στην προσπάθεια ανάταξης και ανάπτυξης της οικονομίας της χώρας μας, και ειδικότερα του ενεργειακού της τομέα, η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας έχει ένα τριπλό, καίριο ρόλο να διαδραματίσει, στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων της που αφορούν τον έλεγχο, τη ρύθμιση και την εποπτεία του ενεργειακού τομέα:

• Πρώτον, να διασφαλίσει την ομαλή μετάβαση και την αποδοτική για την εθνική μας οικονομία ένταξη της εγχώριας ενεργειακής αγοράς στην ενιαία ευρωπαϊκή αγορά ενέργειας, η οποία βαίνει, με ολοένα επιταχυνόμενους ρυθμούς, προς μία πρώτη εσωτερική ολοκλήρωση στο χρονικό ορίζοντα του 2014-2015, δηλαδή…αύριο!

• Δεύτερον, να διαμορφώσει συνθήκες υγιούς και ισότιμου ανταγωνισμού στην εγχώρια ενεργειακή αγορά, με στόχο τη βελτίωση συνολικά της αποδοτικότητας και ανταγωνιστικότητας του ενεργειακού τομέα, τη μείωση του κόστους της ενέργειας και την επίτευξη ανταγωνιστικών τιμών και υψηλότερων προτύπων παρεχόμενων υπηρεσιών για το σύνολο των χρηστών.

• Τρίτον, να συμβάλει ουσιαστικά στην αποτελεσματική προστασία των καταναλωτών ενέργειας, και ιδιαίτερα των ευάλωτων καταναλωτών, ιδίως σε σχέση με τις τιμές, τη διαφάνεια των τιμολογίων και των χρεώσεων, τους όρους προμήθειας ενέργειας, την αδιάλειπτη παροχή, την ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών και την ανεμπόδιστη άσκηση του δικαιώματος επιλογής προμηθευτή.

Στον τριπλό αυτό ρόλο της, η ΡΑΕ έχει ως βασικό εφαλτήριο και κατευθυντήριο οδηγό το νέο νόμο-πλαίσιο για την ενέργεια, το νόμο 4001/2011 που ψηφίστηκε τον Αύγουστο με ευρύτατη πλειοψηφία από την Ελληνική Βουλή, και που ενσωματώνει στην εθνική μας νομοθεσία τις πρόνοιες της Τρίτης Ενεργειακής Δέσμης της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η ταχύρυθμη υλοποίηση και η αποτελεσματική εφαρμογή των διατάξεων και ρυθμίσεων του νόμου αυτού αποτελεί τον υπ’ αριθμόν 1 στόχο δράσης της ΡΑΕ μέσα στο επόμενο χρονικό διάστημα. Αυτό ακούγεται απλό και ευθύγραμμο, αλλά δεν είναι: η πλήρης εφαρμογή του νέου αυτού νόμου απαιτεί την έκδοση 72 πράξεων νομοθετικού και κανονιστικού περιεχομένου (δηλ. δευτερογενούς νομοθεσίας), εκ των οποίων 3 αφορούν Προεδρικά Διατάγματα, 5 αφορούν Κοινές Υπουργικές Αποφάσεις, 16 αφορούν απλές Υπουργικές Αποφάσεις και 49 αφορούν Αποφάσεις ΡΑΕ.

Προτεραιότητες

Ο τεράστιος αυτός όγκος κανονιστικού/ρυθμιστικού έργου, σε συνδυασμό με τον αντίστοιχο όγκο εποπτικού και ελεγκτικού έργου (καταγγελίες, αναφορές, ασφαλιστικά μέτρα, διαιτησίες, ακροάσεις, κ.λπ.), αλλά και με το συνήθη αδειοδοτικό μαραθώνιο των ΑΠΕ, πρόσφατα επαυξημένο με τα 2500 MW υπεράκτιων αιολικών πάρκων που επέστρεψαν αδειοδοτικά στη ΡΑΕ, καθιστά απολύτως αναγκαίο τον καθορισμό σαφών προτεραιοτήτων, μέσα σε ένα ολοκληρωμένο και συγκροτημένο Πρόγραμμα Δράσης της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας, διετούς τουλάχιστον χρονικού ορίζοντα (2012-2013).

Το Πρόγραμμα αυτό, ειδικά στον τομέα του ηλεκτρισμού, περιλαμβάνει την υλοποίηση, μέσα στους αμέσως επόμενους μήνες, των ακόλουθων ρυθμιστικών και κανονιστικών δράσεων πρώτης προτεραιότητας:

1. Την πιστοποίηση των Διαχειριστών των Εθνικών Συστημάτων Μεταφοράς, ηλεκτρισμού και φυσικού αερίου αντίστοιχα, στη βάση του Κειμένου Αρχών & Κατευθυντήριων Οδηγιών (Certification Guidelines) που εγκρίθηκε και δημοσιοποιήθηκε από τη ΡΑΕ στα μέσα Νοεμβρίου 2011. Το αναλυτικό αυτό Κείμενο προδιαγράφει τόσο τις διαδικασίες πιστοποίησης, όσο και τα κριτήρια βάσει των οποίων θα εξεταστεί η ανεξαρτησία και η αμεροληψία των υπό πιστοποίηση Διαχειριστών ως προς την πρόσβαση τρίτων στο Σύστημα.

2. Τη δημοσιοποίηση, στις αρχές Δεκεμβρίου 2011, της συνολικής πρότασης της ΡΑΕ, η οποία περιλαμβάνει Σχέδιο Δράσης και Οδικό Χάρτη, όσον αφορά τη σταδιακή μετάβαση και πλήρη εφαρμογή στη χώρα μας του υποχρεωτικού ενιαίου μοντέλου αγοράς (target model) της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στο χρονικό ορίζοντα του 2014-2015. Υπενθυμίζεται ότι με το μοντέλο αυτό, το οποίο δεν είναι εν πολλοίς συμβατό με το σημερινό σύστημα του mandatory pool που εφαρμόζεται στη χώρα μας, προωθείται η σύζευξη των αγορών του Κρατών-Μελών (market coupling), και μάλιστα στην πιο προωθημένη μορφή της, τη σύζευξη τιμών (price coupling), με σκοπό την αποδοτικότερη χρήση των διευρωπαϊκών δικτυακών υποδομών. Κάθε Κράτος-Μέλος μπορεί, θεωρητικά, να οργανώσει με το δικό του τρόπο τη χονδρεμπορική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, αλλά πρακτικά δεν μπορεί παρά να εναρμονιστεί με το target model. Αλλιώς, η εγχώρια αγορά κινδυνεύει να μην επωφεληθεί από την αποτελεσματικότητα της ενιαίας ευρωπαϊκής αγοράς και, συνεπώς, να μην είναι ανταγωνιστική σε σχέση με τις αντίστοιχες αγορές των γειτονικών χωρών ή περιφερειών, οι οποίες θα εφαρμόσουν το target model.

Όλα τα παραπάνω σημαίνουν ότι κάθε χώρα πρέπει, ακόμα και με ισχυρά ρυθμιστικά μέτρα, να δημιουργήσει έως το 2015 τις αναγκαίες εκείνες συνθήκες στη χονδρεμπορική, αλλά και στη λιανική, αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, που θα επιτρέψουν την αποτελεσματική εφαρμογή και αποδοτική λειτουργία του νέου ενιαίου μοντέλου. Προς την κατεύθυνση αυτή, η ΡΑΕ θα προχωρήσει μέσα στους επόμενους μήνες στο σχεδιασμό και τη λήψη συγκεκριμένων ρυθμιστικών μέτρων, τα οποία θα έχουν ως κύριο στόχο την εξομάλυνση των συνθηκών, την άρση των στρεβλώσεων και την αύξηση της ρευστότητας στην εγχώρια χονδρεμπορική αγορά, παράλληλα βέβαια με την προετοιμασία για την υιοθέτηση του target model, μέσω του Σχεδίου Δράσης και του Οδικού Χάρτη που προαναφέρθηκε.

Ρυθμιστικά μέτρα

Συνοπτικά, τα ρυθμιστικά μέτρα που εξετάζονται ήδη από τη ΡΑΕ για τη μεταβατική περίοδο 2012-2013 περιλαμβάνουν:

• Συνολική αναθεώρηση των μηχανισμών ΑΔΙ και ανάκτησης μεταβλητού κόστους, έτσι ώστε να αρθούν υφιστάμενες στρεβλώσεις τους και να αυξηθεί η αποδοτικότητα και κοστοστρέφειά τους, προς όφελος τελικά των καταναλωτών ενέργειας.

• Κατάρτιση ενός λεπτομερούς Κώδικα Διαχείρισης Υδροηλεκτρικών Σταθμών και Υδάτινων Πόρων, και ιδίως ανάπτυξη συγκεκριμένης μεθοδολογίας για τον υπολογισμό της κατώτερης τιμής προσφοράς ενέργειας που μπορεί να υποβάλει στη χονδρεμπορική αγορά ένας υδροηλεκτρικός σταθμός.

• Σχεδιασμός ενός μηχανισμού σύνδεσης των τιμών χονδρεμπορικής και λιανικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, όσον αφορά τα ρυθμιζόμενα τιμολόγια (Τιμολόγια Ρυθμιστικού Ελέγχου), που προσφέρει η ΔΕΗ σε πελάτες μέσης και χαμηλής τάσης, στη διάρκεια της μεταβατικής περιόδου μέχρι τον Ιούνιο του 2013. Στα τιμολόγια ρυθμιστικού ελέγχου, η σύνδεση τιμών χονδρικής και λιανικής μπορεί να επιτευχθεί μέσω ενός απλού μηχανισμού αυτόματης αναθεώρησης των τιμών, στη βάση αναθεωρούμενων στοιχείων κόστους των ανταγωνιστικών δραστηριοτήτων της ΔΕΗ, απολογιστικών στοιχείων και προβλέψεων για την Οριακή Τιμή του Συστήματος, κόστους επικουρικών υπηρεσιών και ΑΔΙ, κόστους νεοεισερχόμενων παραγωγών, ανταγωνιστικών τιμολογίων τρίτων προμηθευτών, κ.α.

Μεταφορά - Διανομή

3. Την κατάρτιση του Κώδικα Διαχείρισης του Δικτύου Διανομής, όπου εξειδικεύονται οι υποχρεώσεις του Διαχειριστή του Δικτύου, τόσο αναφορικά με την ανάπτυξη και λειτουργία του Δικτύου Διανομής, όσο και για τις παρεχόμενες υπηρεσίες στους καταναλωτές και στους προμηθευτές ηλεκτρικής ενέργειας.

4. Τη σύνδεση της μεθοδολογίας υπολογισμού των ρυθμιζόμενων χρεώσεων του Συστήματος Μεταφοράς και του Δικτύου Διανομής με το επίπεδο ποιότητας λειτουργίας των δικτύων αυτών, καθώς και με παροχή κινήτρων για τη βελτιστοποίηση της χρήσης τόσο των υφιστάμενων υποδομών δικτύων, όσο και για το σχεδιασμό και την υλοποίηση νέων υποδομών, με υψηλό συντελεστή χρησιμοποίησης. Σύγκριση των χρεώσεων αυτών με τις αντίστοιχες χρεώσεις σε άλλες χώρες της Ευρώπης (benchmarking), με σκοπό τη σταδιακή μείωσή τους.

Προστασία καταναλωτών

5. Την ολοκλήρωση, μέσα στο Δεκέμβριο του 2011, του νέου Κώδικα Προμήθειας, στον οποίο εξειδικεύονται τα μέτρα προστασίας των καταναλωτών που προβλέπονται στο νέο ενεργειακό νόμο και τίθενται σαφείς και συγκεκριμένες υποχρεώσεις των προμηθευτών ως προς τον τρόπο εξυπηρέτησης και την ποιότητα των υπηρεσιών που παρέχουν στους τελικούς καταναλωτές ενέργειας. Παράλληλα, ολοκληρώνεται ήδη και ο νέος Κανονισμός Αδειών Προμήθειας και Εμπορίας ηλεκτρικής ενέργειας, καθώς και οι Προδιαγραφές της Διαδικασίας και των Όρων Προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας από Προμηθευτή Τελευταίου Καταφυγίου και Καθολικής Υπηρεσίας.

6. Τη λήψη ρυθμιστικών μέτρων και υλοποίηση συγκεκριμένων δράσεων για την ουσιαστική ενημέρωση των καταναλωτών, όσον αφορά τη δυνατότητά τους να επιλέγουν προμηθευτή ηλεκτρικής ενέργειας, τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις τους στην προμήθεια αυτή, τη διαφανή και ευχερή κατανόηση των υπηρεσιών που προμηθεύονται, καθώς και των σχετικών χρεώσεων, αλλά και την προστασία τους από αθέμιτες εμπορικές πρακτικές. Προς την κατεύθυνση αυτή, ιδιαίτερη μνεία πρέπει να γίνει στη Συμφωνία-Πλαίσιο που υπογράφηκε τον Οκτώβριο του 2011 μεταξύ του Δήμου Αθηναίων και της ΡΑΕ, για ευρεία και στενή συνεργασία των δύο φορέων στον ενεργειακό τομέα.

Κώδικας για τα νησιά

7. Τέλος, μετά την πρόσφατη ολοκλήρωση της δημόσιας διαβούλευσης της ΡΑΕ για τις βασικές αρχές και κατευθύνσεις του Κώδικα Διαχείρισης των Μη Διασυνδεδεμένων Νησιών, η Ρυθμιστική Αρχή προχωρά ήδη στην τελική κατάρτιση του Κώδικα αυτού. Με τη θέσπιση του Κώδικα, σε συνδυασμό με τη διαμόρφωση του δευτερογενούς πλαισίου για τις Υπηρεσίες Κοινής Ωφέλειας στα νησιά, βάσει των προβλέψεων του ν. 4001/2011, θα τεθούν πλέον οι κανόνες μιας ειδικά διαμορφωμένης, αλλά απελευθερωμένης αγοράς στα νησιά, που θα επιτρέπει την είσοδο και την ισότιμη μεταχείριση νέων παραγωγών και προμηθευτών και την εν γένει ελεύθερη και ισότιμη πρόσβαση τρίτων. Διασφαλίζοντας, παράλληλα, την ορθολογική ανάπτυξη των ηλεκτρικών συστημάτων, τη συγκράτηση του κόστους ηλεκτροπαραγωγής από συμβατικές μονάδες και τη μεγιστοποίηση της διείσδυσης των ΑΠΕ, και επιτυγχάνοντας έτσι το μέγιστο δυνατό όφελος για τον τελικό καταναλωτή.

Posted in: