ΑΙΟΛΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ:ΜΥΘΟΙ ΚΑΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

Ανάμεσα στις ανανέωσιμες πηγές ενέργειας, οι ανεμογεννήτριες φαίνεται να είναι η πιο συμφέρουσα λύση. Υπάρχουν πάντως και οι «αντιφρονούντες» που επισημαίνουν τις πολλές επιμέρους αδυναμίες της αιολικής ενέργειας

«Ποτέ άλλοτε στην ιστορία της η Ευρώπη δεν διέτρεχε μεγαλύτερο κίνδυνο μπλακάουτ», αναφέρουν δημοσιεύματα του αμερικανικού Τύπου που προβληματίζονται για την εμμονή της Γηραιάς Ηπείρου στη σταυροφορία των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (το πλέον πρόσφατο στο « Time », 25 Φεβρουαρίου 2008). «Και όταν δεν φυσάει, τι θα γίνεται; Θα ανάβουν κεριά;» αναριωτιούνται εκπρόσωποι του πυρηνικού λόμπι*. Από την άλλη, τα φωτοβολταϊκά πιάνουν πολύ χώρο και η ανακύκλωσή τους προβληματίζει, τα υδροηλεκτρικά δεν είναι συμβατά με τις επερχόμενες ξηρασίες, η πυρηνική ενέργεια δεν είναι ανανεώσιμη και δεν έχει ακόμα λυθεί το πρόβλημα των ραδιενεργών αποβλήτων. Και οι ανεμογεννήτριες όμως δεν είναι εντελώς αθώες: κάνουν θόρυβο, χαλάνε τη θέα, σκοτώνουν τα πουλιά όταν βρεθούν στον αεροδιάδρομό τους, διώχνουν τα σκουλήκια από το έδαφος λόγω των δονήσεων και η περιδίνηση του αέρα διώχνει τις μέλισσες. Πρόσφατα η Βρετανία ανακοίνωσε τα σχέδιά της να γεμίσει τις θάλασσές της με ανεμογεννήτριες. Στόχος της, να καλύψει το 20% των ενεργειακών αναγκών της εκμεταλλευόμενη τη δύναμη του Αιόλου. Οι Άγγλοι όμως είναι τυχεροί: τα ρηχά πελάγη τους επιτρέπουν την εύκολη σύνδεση των υπεράκτιων αιολικών πάρκων με το κεντρικό τους δίκτυο. Παράλληλα, με τα παράκτια αιολικά πάρκα λύνουν το πρόβλημα του θορύβου, των αντιδράσεων των τοπικών κοινωνιών που δεν θέλουν να τις βλέπουν μπροστά τους, των πουλιών, των μελισσών. Τα ίδια ισχύουν και λίγο πιο βόρεια, όπου οι πρωταθλητές στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας Δανοί έχουν εγκαταστήσει τις ανεμογεννήτριές τους. Στο μεταξύ στη χώρα μας και ειδικά στο Αιγαίο, «όπου υπάρχει το δεύτερο μεγαλύτερο αιολικό δυναμικό στην Ευρώπη» σύμφωνα με τους ειδικούς, τα βάθη είναι μεγάλα και καθιστούν ιδιαίτερα δύσκολη τη διασύνδεση των υπεράκτιων ανεμογεννητριών με την ξηρά, ενώ τα νησιά δεν είναι καν συνδεδεμένα στο κεντρικό δίκτυο. Οπότε, προς το παρόν, μας μένει η ξηρά και ένας μεγάλος δρόμος στρωμένος με κοινωνικές αντιδράσεις για την οπτική όχληση, το θόρυβο, τα πουλιά, τα σκουλήκια, τις μέλισσες, κ.λ.π. Επίσης, μεγάλος είναι ο δρόμος για να εκπληρώσει η Ελλάδα τους στόχους της: η γραφειοκρατία έχει παγώσει τα μεγάλα αιολικά έργα – υπολογίζεται ότι το 2007 προστέθηκαν μόλις 75MW εγκατεστημένης ισχύος στα υπάρχοντα 800 – ενώ, σύμφωνα με την Ελληνική Επιστημονική Ένωση Αιολικής Ενέργειας, στη χώρα θα μπορούσαμε να έχουμε πάνω από 6.000 MW. Λίγες εβδομάδες αφού η Βρετανία ανακοίνωσε το σχέδιό της για υπεράκτια αιολικά πάρκα, ο γαλλικός Τύπος (που τροφοδοτείται με «πυρηνικό» ρεύμα, αφού το 75% των ενεργειακών αναγκών τής χώρας καλύπτεται από λόμπι) έκανε λόγο για την αναποτελεσματικότητα της αιολικής ενέργειας, καθώς στις χώρες όπου χρησιμοποιείται δεν έχει παρατηρηθεί μείωση των εκπομπών του διοξειδίου του άνθρακα που προκαλεί το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Και μετά η Βρετανία επικύρωσε το πυρηνικό της πρόγραμμα με αντιδραστήρες νέας γενιάς...  * λόμπι: ομάδα συμφερόντων από πρόσωπα που με παρασκηνιακές συνήθως ενέργειες και πιέσεις επιδιώκουν να επηρεάζουν τα κέντρα λήψης αποφάσεων με στόχο την εξυπηρέτηση των ιδιαίτερων συμφερόντων τους.

Αιολική ενέργεια παντός... νερού Πρόταση της ΡΑΕ για αιολικά πάρκα μαμούθ 10.000 μεγαβάτ Πολλά και μικρά υδροηλεκτρικά έργα που θα έχουν δυνατότητα «αποθήκευσης» της αιολικής ενέργειας, ώστε αυτή να χρησιμοποιείται τις ώρες που πραγματικά την έχουμε ανάγκη, είναι η λύση για τη διείσδυση των ανανεώσιμων πηγών στην Ελλάδα. Τα φράγματα αυτά θα λύσουν το πρόβλημα «αποθήκευσης» της αιολικής ενέργειας και θα επιτρέψουν στο ηλεκτρικό σύστημα της χώρας να «σηκώσει» τουλάχιστον 10.000 μεγαβάτ αιολικών μέσα στα επόμενα χρόνια, αντί για τα μόλις 870 μεγαβάτ που έχουμε σήμερα. Το μεγαλόπνοο σχέδιο προβλέπεται σε μελέτη που έχει ετοιμάσει η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕ) για την αποτελεσματική αξιοποίηση της αιολικής ενέργειας. Έτσι η χώρα μας- σύμφωνα με τη ΡΑΕ- θα πετύχει τους στόχους της νέας πρότασης οδηγίας της Κομισιόν για αύξηση της συμμετοχής των ΑΠΕ στο ενεργειακό μας ισοζύγιο, από 7% σήμερα, στο 18% ώς το 2020. Η διαδρομή Σήμερα η μοναδική τεχνολογία που έχει τη δυνατότητα «αποθήκευσης» της παραγόμενης ενέργειας σε μεγάλη κλίμακα είναι τα λεγόμενα «αντλητικά ή υβριδικά υδροηλεκτρικά έργα». Τα έργα αυτά λειτουργούν ως εξής: η ενέργεια που παράγεται από ένα αιολικό πάρκο μεταφέρεται μέσω του συστήματος στην αντλία του υδροηλεκτρικού έργου. Με τη σειρά της η αντλία κινητοποιείται και μεταφέρει νερό από έναν ταμιευτήρα χαμηλού υψομέτρου σε έναν υψηλότερου υψομέτρου, όπου και «αποθηκεύεται» ως δυναμική πλέον ενέργεια. Όταν χρειαστεί η ενέργεια αυτή να μετατραπεί ξανά σε ηλεκτρική για να καλύψει τυχόν ανάγκες του συστήματος τότε ακολουθεί την αντίστροφή διαδρομή: δηλαδή το νερό μεταφέρεται από τον επάνω στον κάτω ταμιευτήρα. Εκεί ένας υδροστρόβιλος μετατρέπει την κίνηση του νερού σε ηλεκτρική και τη διοχετεύει πάλι πίσω στο σύστημα. Σε μέγεθος οι ταμιευτήρες αυτοί προβλέπεται να είναι μικρότεροι από τους σημερινούς της ΔΕΗ, διότι το νερό θα ανακυκλώνεται επομένως δεν θα υπάρχει ανάγκη για μεγάλες λεκάνες.

Μελέτες Ήδη η ΔΕΗ διαθέτει δύο φράγματα που λειτουργούν με αυτόν τον τρόπο (Σφυκιά, Θησαυρός), με τη διαφορά ότι το βράδυ αντί για αιολική ενέργεια τροφοδοτούνται με λιγνιτική παραγωγή από γειτονικούς σταθμούς, την οποία και «αποθηκεύουν» για ώρα ανάγκης, ώστε να υποκαταστήσουν τη λειτουργία ακριβών μονάδων την ημέρα. Ίσως τα δύο αυτά φράγματα μελλοντικά να συνδεθούν με αιολικούς σταθμούς. Το πόσα ακριβώς υδροηλεκτρικά έργα θα απαιτηθούν για να επιτευχθεί ο στόχος των 10.000 ΜW αιολικής ισχύος θα εξειδικευτεί από τη μελέτη που έχει αναθέσει η ΡΑΕ στο Κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΚΑΠΕ) και στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο. Πρόχειρες πάντως εκτιμήσεις μιλούν για τουλάχιστον 1.000- 2.000 ΜW υδροηλεκτρικών. Ήδη ιδιώτες έχουν καταθέσει στη ΡΑΕ αιτήσεις για 2 τέτοιους σταθμούς στην Κρήτη, ενώ ακούγεται ότι ετοιμάζονται και άλλοι (Λέσβο, Κάρπαθο, Κρήτη, κ.ά.). Τα πλεονεκτήματα Τα πλεονεκτήματα από την κατασκευή αιολικών που θα υποστηρίζονται από υδροηλεκτρικά είναι πολλαπλά, σύμφωνα με τη ΡΑΕ: Δεδομένου ότι η τιμή των καυσίμων και η οριακή τιμή του συστήματος αυξάνονται συνεχώς, η λειτουργία τους θα είναι ανταγωνιστική. Όσο θα αυξάνεται η παραγόμενη ενέργεια από αιολικά, τόσο θα μειώνεται το σύνολο των εκπομπών CΟ2 της χώρας, άρα και το κόστος για τη ΔΕΗ και τους ιδιώτες παραγωγούς, το οποίο προφανώς θα καταλήγει στον καταναλωτή. Αυξάνεται πάρα πολύ η εγχώρια παραγωγή και μειώνεται έτσι η εξάρτηση από εισαγωγές. Όσο μεγαλύτερη κατακράτηση νερού έχουμε τόσο θα εξασφαλίζεται και η αποτελεσματικότερη ύδρευση περιοχών αλλά και η άρδευση καλλιεργήσιμης γης. Το μόνο μειονέκτημα ενός υδροηλεκτρικού είναι το κόστος κατασκευής του. Το κόστος ανά μεγαβάτ ενός υδροηλεκτρικού κυμαίνεται στα 2-3 εκατ. ευρώ, έναντι 1,3 εκατ. ευρώ για μια μονάδα λιθάνθρακα και 700.000 ευρώ για μια μονάδα συνδυασμένου κύκλου (φυσικό αέριο). Αν και ακριβά στην κατασκευή τους, είναι ωστόσο πολύ πιο φθηνά στη λειτουργία τους συγκριτικά με τις συμβατικές μονάδες, δεδομένης της συνεχούς αύξησης των τιμών των καυσίμων. Το πρόβλημα της ευστάθειας ΤΗ ΜΕΓΑΛΗ ανάπτυξη αιολικών πάρκων στη χώρα μας - εκτός της γραφειοκρατίας εμποδίζουν σήμερα οι ασθενείς υποδομές του ηλεκτρικού συστήματος. Όταν παύει να φυσάει σε μια περιοχή, οι ανεμογεννήτριες που είναι εκεί εγκατεστημένες σταματούν να λειτουργούν και η παροχή τους προς το ηλεκτρικό σύστημα διακόπτεται απότομα, για να επανέλθει όταν αρχίσει και πάλι να πνέει άνεμος. Δημιουργείται δηλαδή μια συνεχής αυξομείωση στην παραγωγή αιολικής ενέργειας. Για να αντισταθμιστεί αυτή η αυξομείωση πρέπει το σύστημα να διαθέτει έτοιμες να λειτουργήσουν, γρήγορες εφεδρικές μονάδες, ώστε να καλύψουν τις στιγμιαίες απώλειες. Όσο δεν υπάρχουν η κατάσταση μπορεί να οδηγήσει σε αποσυγχρονισμό των θερμοηλεκτρικών εργοστασίων, η οποία σε μεγάλη κλίμακα μπορεί να επιφέρει ακόμη και μπλακάουτ στο σύστημα. Τα μόνα τέτοια έργα που έχουν τη δυνατότητα να «ανάβουν» και να «σβήνουν» μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα, εξασφαλίζοντας παράλληλα πολύ χαμηλό κόστος λειτουργίας, είναι τα υδροηλεκτρικά. Κάθε φορά που λόγω άπνοιας θα σταματούν απότομα να λειτουργούν τα αιολικά, τα έργα αυτά θα τίθενται σε ισχύ για να τα αντικαταστήσουν, χρησιμοποιώντας την ενέργεια που έχει προέλθει από τη μετατροπή της αιολικής. Η φιλοσοφία των έργων αυτών είναι ότι τις ώρες που η αιολική ενέργεια δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί από τους καταναλωτές, πρέπει να «αποθηκεύεται». Σε νησιά για παράδειγμα, όπως η Κρήτη, όπου σήμερα έχουμε σημαντικό αριθμό αιολικών πάρκων, το βράδυ όταν φυσάει η ενέργεια που παράγεται από τους σταθμούς πηγαίνει χαμένη, αφού τη νύχτα η ζήτηση για ρεύμα είναι πολύ χαμηλή. Η διασύνδεση των νησιών ΑΛΛΟ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ θέμα που εξετάζει η ΡΑΕ αφορά τη διασύνδεση των νησιών. Η εγκατάσταση 10.000 ΜW αιολικών δεν μπορεί να αφήσει απ΄ έξω τα νησιά, όπου απαιτείται όμως διασύνδεσή τους με το ηπειρωτικό σύστημα. Σήμερα η ΔΕΗ, άρα και ο καταναλωτής, δαπανά τεράστια ποσά σε πετρέλαιο για την τροφοδοσία τοπικών πεπαλαιωμένων μονάδων στα νησιά, τα οποία λόγω της μη διασύνδεσης με το ηπειρωτικό σύστημα ηλεκτρισμού δεν μπορούν να αξιοποιήσουν το τεράστιο αιολικό τους δυναμικό. Το πιο προχωρημένο από τα έργα διασύνδεσης των νησιών είναι των Κυκλάδων, για το οποίο η ΔΕΗ έχει καταθέσει από τον Δεκέμβριο του 2006 στο ΥΠΕΧΩΔΕ άδεια για την προκαταρκτική περιβαλλοντική μελέτη, αλλά απάντηση δεν έχει πάρει... Αν δεν ξεκολλήσουν οι αδειοδοτικές διαδικασίες, η ΔΕΗ δεν μπορεί να προκηρύξει τον σχετικό διαγωνισμό, γι΄ αυτό και το θέμα διερευνά και η ΡΑΕ. Ακόμη ωστόσο και αύριο να προκηρυχθεί ο διαγωνισμός, θα χρειαστεί εύλογο διάστημα για τη λήψη της άδειας περιβαλλοντικών όρων και για τις απαλλοτριώσεις, οπότε δύσκολο είναι να έχει ολοκληρωθεί η διασύνδεση πριν από το 2012, όπως προβλέπει το χρονοδιάγραμμα της ΔΕΗ. Πηγή: ΤΑ ΝΕΑ

Posted in: ΕΝΕΡΓΕΙΑ